| Aantekeningen |
- Uit "De Viersprong", 25e jaargang nr. 95, mei 2008
De pannenbakkerijen in Alphen
door A. J. J. van 't Riet
Na een beschrijving van de pannenbakkerij Welvaert, later Zomer-Vreugd (van o.m. Meurs en Clant) en van de pannenbakkerij Rust en Werk (van o.m. De Kanter) volgt een beschrijving van de pannenbakkerij Zorgrust, nabij Hoogerwal.
Zorgrust, nabij Hoogerwal
De derde pannenbakkerij in Alphen lag eveneens tussen de Rijn en de Rijndijk. In 1687 wordt deze bakkerij voor het eerst genoemd. In dat jaar verkochten Jannetje Willemsdr. van der Sluijs, met toestemming van haar man Cornelis Corneliszn. Havenaer, en Lijsbeth Cornelisdr. Havenaer, weduwe van Jan Crijnen Rosbergen en zuster van Cornelis Corneliszn., het bedrijf waarvan ze beiden blijkbaar eigenares waren. Koper van de pannenbakkerij met huis en erf was Huijbert Huijgen van der Bent. Hij kocht het complex voor 2.500 gulden. Vervolgens duurde het 45 jaar voordat de pannenbakkerij weer wordt genoemd. In 1732 stelde Aagje Huijbertsdr. van der Bent, weduwe van Claas Dirkszn. Schraal, het bedrijf als onderpand. Het werd toen aangeduid als een huis en pannen- en estrikbakkerij met ovens, loodsen en erf.
Tien jaar later stelden Cornelis Mijne en zijn vrouw Elisabeth de Jong het bedrijf, waarvan zij toen eigenaars waren, als onderpand voor een lening. Op welke wijze de overgang van Aagje van der Bent op Cornelis en Elisabeth Mijne heeft plaatsgevonden, is niet duidelijk. Onder Cornelis en Elisabeth ging het niet goed met het bedrijf. In 1750 verkocht de curator over de failliete boedel van het echtpaar de pannenbakkerij met aanhoren aan Gijsbert Vergunst en de weduwe van Daniël Vergunst. In 1773 was het bedrijf eigendom van Barend Gijsbertszn. Vergunst en in 1781 verkochten de erfgenamen van Barend het bedrijf voor 6.505 gulden aan Cornelis van Rijn. Het bedrijf bestond toen uit een woonhuis, pannen- en estrikbakkerij met ovens, blokken, kleimolen, schuur, stallen en aanhoren. Cornelis van Rijn bleef niet lang eigenaar. Al drie jaar later, in 1784, werd de 'trafkq' (het bedrijf) geveild in het rechthuis van Oudshoorn. Voor 7.005 gulden werd Cornelis Outshoorn eigenaar. Waarschijnlijk was Cornelis zelf pannenbakker. Na zijn overlijden, in of kort vóór 1807. bleef zijn weduwe, Helena van der Tas, eigenares van de pannenbakkerij. De werkzaamheden werden uitgevoerd door haar meesterknecht Pieter van Diemen.
Hoe de volgende eigendomsovergang plaatsvond, is nog niet bekend. Bij de invoering van het kadaster in 1832, kreeg de pannenbakkerij de kadastrale aanduiding sectie A nummer 512. Het kadastrale minuutplan laat zien dat het bedrijf vlak naast de buitenplaats 'Hoogerwal' lag. Volgens het kadaster waren achtereenvolgens eigenaar Johannes Everhardus Weeningh, Johannes Gerardus de Martini te Amsterdam, Laurens Dubbelde van der Mat te Koudekerk, Jan Willem van Musschenbroek, griffier van het Vredegerecht, te Alphen en Daniël Marius van Leeuwen, koopvaardijkapitein te Alphen. Van Leeuwen verkocht het bedrijf in 1878 aan Philibert Lijpardt Beraïl. Deze liet het in 1885 veilen. Het bestond toen uit een pannen- en tegelfabriek met twee ovens, loodsen, stoommachine, schuren, bergplaatsen en twaalf arbeiderswoningen. Bovendien werd het bedrijf toen aangeduid met de naam 'Zorgrust'. Jacob Willem Clant junior werd voor 5.500 gulden eigenaar. Clant verkocht het bedrijf in 1912, eveneens via een veiling. De toen 'in volle werking' zijnde pannenbakkerij - over tegels wordt in de akte niet gesproken - had een zuiggasmotor, liggende kleimolen, walsen, ovens, loodsen en verdere aanhoren. De eigenaar van een van de Oudshoornse pannenbakkerijen, David van Oordt, kocht het bedrijf voor 24.104 gulden." Volgens de kadastrale leggers werden de opstallen van de pannenbakkerij op onderdelen in de dienstjaren 1927, 1939 en 1951 afgebroken. De aanduiding pannenfabriek verdween in 1951.
Bij de personele quotisatie in 1742 wordt bij huis nr. 118 te Oegstgeest Gijsbert Vergunst, pannenbakker, genoemd, maar in 1748 staan Gijsbert en zijn vrouw Elsie van Luijn voor de hoofdelijke omslag te boek voor huis nr. 117; Daniël en Barend Vergunst voor de pannenbakkerij, nr. 118.
Gijsbert Vergunst zette de traditie van zijn vader en grootvader voort. Ook hij was pannenbakker en kocht en verkocht vele malen huizen (zie volgende protocollen van de Rechterlijke Archieven uit het Streekarchief Rijnlands Midden).
Streekarchief Rijnlands Midden:
protocollen Alphen 1745-1752
inventarisnummer 34
bladzijde 142
datum 22-05-1750
inhoud Dirk Meesters, schout van Alphen als curator over de insolvente boedel van Cornelis Mijne en Elisabeth de Jong, verkoopt aan Gijsbert Vergunst en Barber Jansdr Stortenbeeker, weduwe van Daniël Vergunst, een huis en pannen- en
estrikbakkerij met ovens, loodsen en erf in Alpherhoorn, strekkend van de Rijndijk tot in de Rijn, belend ten oosten Jan van der Wilt c.s., ten westen Nicolaas Tonus. Koopsom 3.000 gulden.
protocollen Oudshoorn 1748-1754
inventarisnummer 20
bladzijde 201v
datum 01-10-1751
inhoud Cornelis Willemsz Rijnsburger verkoopt aan Gijsbert Vergunst te Oegstgeest en Barbara Stortenbeker, weduwe van Daniel Vergunst, wonende te Aarlanderveen 2 morgen 4 hond land in de Grote polder, strekkende uit de Aar tot Aalbert Wervelman c.s., belend ten zuiden de verkoper en ten noorden de volgende partij; nog 2 morgen land liggend als voren, strekkende uit de Aar tot Gerbert Honkoop, belend ten zuiden de vorige partij en ten noorden Jan Willemsz Outshoorn. Koopsom 2.028 gulden.
protocollen Alphen 1752-1759
inventarisnummer 35
bladzijde 63v
datum 22-05-1753
inhoud Arij Jansz, van der Mark, Jacob Pieterse van der Mark en Cornelis Willemsz Rijnsburger als executeurs van de boedel van Arij Jansz van der Mark den Oude, verkopen aan Gijsbert Vergunst, wonende te Oegstgeest, 6 morgen 530 roeden weiland in de polder achter de Kerk, strekkend van de Lage Rijndijk tot het land van Klaas Stortenbeeker, belend ten oosten de erve van Arij Jansz van der Mark, ten westen Dirk Kalkoven en Dirk Schenkeveld de Jonge. Koopsom 1.700 gulden.
protocollen Zwammerdam 1738-1759
inventarisnummer 28
bladzijde 229
datum 13-05-1757
inhoud Gijsbert Vergunst en Maarten Meurs, beiden wonend te Alphen als voogden over de minderjarige erfgenamen van Barend Vergunst, verkochten bij veiling van 31-01 en 01-02-1757 aan Jan Cornelis van Dobben een huismanswoning met bouwhuis,
schuur, berg en boomgaard en 18 morgen wei- en hooi- als teelland in de Dammepolder, strekkend van de Lage Rijndijk tot de Dammekade, belend ten oosten Jan Philipsz Lugtenburgh en ten westen de heer de With, met vrije doorvaart door de "SteeneBrugge" in de Rijndijk, die door de koper voor de helft onderhouden moet worden; nog 4 morgen hooiland in de Wijk, strekkend van de Dammekade tot de Wijkwetering, belend ten noorden juffrouw Dullaard en ten zuiden de kinderen van de heer
Taalman, belast met een jaarlijkse erfpacht van 4 gulden per morgen aan de heer van Voshol. Compareerde mede Sijmon Jacobsz van Leeuwen, als schoonvader van voorn. Van Dobben. Koopsom 3000 gulden.
protocollen Alphen 1752-1759
inventarisnummer 35
bladzijde 268
datum 04-09-1758
inhoud Abraham Sassalee, wonende te Aarlanderveen, verkoopt aan Gijsbert Vergunst, Maarten Meurs en Barend Vergunst, wonende onder Alphen en Aarlanderveen, een huis en erf in de Steekt, strekkend van de Hoge Rijndijk tot in de Rijn, belend ten
oosten Egbert Belt, ten westen Jan Hendriksz van Heijningen. Koopsom 600 gulden.
protocollen Alphen 1752-1759
inventarisnummer 35
bladzijde 276
datum 30-10-1758
inhoud Cornelia Spruijtenburg de Haas, weduwe van Cornelis Rijshouwer, wonende te Leiden, verkoopt aan Gijsbert Vergunst, Maarten Meurs en Barend Vergunst, wonende onder Alphen en Aarlanderveen 14 morgen wei- als hooiland, in de Steekt, belend
ten oosten Egbert Belt, ten westen Belt voornoemd en Pieter Rademaker, ten zuiden de Toegangskade, ten noorden de Rijndijk. Koopsom 3.650 gulden.
protocollen Alphen 1752-1759
inventarisnummer 35
bladzijde 320v
datum 13-05-1759
inhoud Arij van de Kapelle, wonende te Alphen, verkoopt aan Gijsbert Vergunst, mede wonende aldaar, een huis, berg en zomerhuis met 11 morgen 200 roeden land. Hiervan 8 morgen 200 roeden in de Steekt met het huis, strekkend uit de Rijn over de
Rijndijk tot aan de Toegangskade, belend ten oosten juffrouw Van Leeuwsveld, ten westen Frans van Vliet. Belast met een jaarlijkse erfpacht van 6 gouden Wilhelmus schilden en 13 Philips stuivers, geslagen anno 1433, ten behoeve van de balije
van het Duitse Huis te Utrecht. Nog 3 morgen in het Rijneveld, waarvan 1 morgen, belend ten oosten Huijg Verbeek, ten westen de volgende 2 morgen, ten zuiden de verkoper, ten noorden de Toegangskade, nog 2 morgen, belend ten oosten het
voorgaandede perceel, ten westen het Duitse Huis te Utrecht, ten zuiden de verkoper, ten noorden de Toegangskade. Koopsom 2.800 gulden.
protocollen Alphen 1752-1759
inventarisnummer 35
bladzijde 329v
datum 09-07-1759
inhoud Cornelia Spruijtenburg de Haas, weduwe van Cornelis Rijshouwer, wonende te Leiden, verkoopt aan Gijsbert Vergunst en Dirk Vonk, wonende te Alphen, 2¢ morgen hooiland in het Rietveld, belend ten oosten Maarten Meurs, ten westen, zuiden en
noorden de weduwe Bos. Koopsom 251 gulden.
protocollen Alphen 1760-1766
inventarisnummer 36
bladzijde 15
datum 01-05-1760
inhoud Claas den Haan en Hendrik Tomasz Rijnevelt als executeurs van de boedel van en als voogden over de minderjarige erfgenamen van Gijsbert Cornelisz den Haan en Antje Gerritsdr van Eijk, in leven echtelieden, verkopen aan Gijsbert Vergunst en Dirk Vonk, wonende te Alphen, 1 morgen 375 roeden wei- als hooiland in het Rietveld, strekkend van het land van Dirk Meesters tot de Spijkerboorse wetering, belend ten zuiden Cornelis van der Harp nomine uxoris, ten noorden Bastiaan van Leeuwen. Koopsom 225 gulden.
protocollen Alphen 1760-1766
inventarisnummer 36
bladzijde 21v
datum 22-05-1760
inhoud Gijsbert Vergunst en Maarte Meurs, wonende te Alphen, en Barend Vergunst, wonende te Aarlanderveen, verkopen aan Jan Belt, wonende te Alphen, een huis en erf in de Steekt, strekkend van de Hoge Rijndijk tot in de Rijn, belend ten oosten
Egbert Belt, ten westen Jan Hendriksz van Heijningen. Nog 12 morgen land in de Steekt, belend ten oosten Egbert Belt c.s., ten westen Belt voorn. en Pieter Clase Zaal, ten zuiden de Toegangskade, ten noorden de Rijndijk. De verkopers behouden
het recht tot afgraven van dit perceel tot 01-05-1771. Koopsom 3.300 gulden. Schuldbrief groot 1.500 gulden, geroijeerd 1768.
protocollen Alphen 1760-1766
inventarisnummer 36
bladzijde 80v
datum 28-04-1761
inhoud Hugo Noortveen, wonende te Leidschendam, voor zichzelf en met procuratie van Gerardus Kenens, wonende te Dordrecht, procuratie voor Adriaan Kerkhoven, notaris te Leidschendam d.d. 07-01-1761, samen erfgenamen van Petronella van Swerven,
die weduwe was van Lodewijk Kenens, volgens testament voor Hollengerus van Lansbergen, notaris te Oudshoorn, d.d. 19-05-1736, verkopen aan Gijsbert Vergunst, wonende te Alphen, een huis en erf in Alpherhoorn, strekkend van de Rijndijk tot in de
Rijn, belend ten oosten Dirk Beusecom, ten westen de erven van Pontiaan Langenberg. Koopsom 5.000 gulden.
protocollen Alphen 1760-1766
inventarisnummer 36
bladzijde 87v
datum 06-05-1761
inhoud Hannis Keijser, getrouwd met Marijtje van der Post, Arij Schats, getrouwd met Jannetje van der Post en Leendert van der Kluft, getrouwd met Geertje Gijse van der Post, mede voorn. Keijser en Schats als voogden over de minderjarige
kinderen van Willempje van der Post en Cornelis Kraan, samen nomine uxoris kinderen en kindskinderen van Gijsbert van der Post en Bregje Cornelisdr Onderwater, verkopen aan Dirk Meesters en Gijsbert Vergunst een huis en 140 roeden erf in
Alpherhoorn, tussen Hoge Rijndijk en Rijn, belend ten oosten Cornelis Rijnsburger c.s., ten westen Harmen Huijsman. Koopsom 250 gulden.
protocollen Alphen 1760-1766
inventarisnummer 36
bladzijde 89
datum 06-05-1761
inhoud Maarten Meurs, Sijmon Blom en Gerrit Kraan verkopen aan Gijsbert Vergunst en Dirk Vonk 2 morgen 200 roeden hooiland in het Rietveld, strekkend van de Burggooi tot het land van de Weduwe van Cornelis Lindenburg, belend ten oosten Tobias
van Klaveren c.s., ten westen Maarten Meurs en Gerrit Kraan. Koopsom 157 gulden 10 stuivers.
protocollen Alphen 1760-1766
inventarisnummer 36
bladzijde 91
datum 06-05-1761
inhoud Dirk Meesters, schout van Alphen, en Gijsbert Vergunst, verkopen aan Harmen Huijsman een huis en erf, groot 140 roeden, in Alpherhoorn, tussen Hoge Rijndijk en Rijn, belend ten oosten Cornelis Rijnsburger, ten westen de koper. Koopsom 330 gulden.
protocollen Alphen 1760-1766
inventarisnummer 36
bladzijde 151v
datum 25-02-1763
inhoud Henrico Gerardo de Jong met procuratie van Maria Jacoba de Jong, weduwe en erfgenaam van F. Jarik, volgens procuratie voor de schepen van Leiden, d.d. 13-05-1762, verkoopt aan Dirk Meesters, schout van Alphen, 3 morgen 100 roeden wei-
als hooiland in het Rietveld, strekkend van de Nieuwedijk tot de Toegangs wetering, belend ten oosten Mees Vrijenhoef, ten westen de Compierekade. Koopsom 280 gulden.
vervolg a folio 152v. 25-02-1763. Dirk Meesters verkoopt aan Gijsbert Vergunst bovengenoemd onroerend goed. Koopsom 475 gulden.
|
1705 - Ja, datum echter onbekend (~ 57 jaar)