Het kasteel Groeneveld te Baarn is een 18e-eeuwse buitenplaats en één van de mooiste voorbeelden van een buitenhuis uit die tijd. Sinds de 17e eeuw kwamen regenten en kooplieden naar buitenplaatsen om op enige afstand van de stad te genieten van het goede leven: rust, ruimte, frisse lucht, natuur, cultuur, lekker eten, ontmoetingen en goede gesprekken. Om diezelfde redenen komen nog steeds zo’n 400.000 bezoekers per jaar naar Groeneveld.
Geschiedenis
Het huis is gebouwd rond 1710 en geldt als één van de mooiste voorbeelden van een landhuis uit de stijlperiode van de Rococo.
Kasteel Groeneveld ontstond in de traditie van de 17de en 18de eeuwse landgoederen. In die tijd was het gebruikelijk voor rijke stedelingen, voornamelijk Amsterdammers, om een ‘buiten’ aan te schaffen.
In wezen waren de buitenplaatsen als zomerhuizen bestemd. Dat geldt ook voor Groeneveld, dat vermoedelijk gebouwd is op de fundamenten van een boerenhofstede. Aanvankelijk bestond het huis alleen uit het middengedeelte van het hoofdgebouw en de twee bijgebouwen: koetshuis en oranjerie. De zijvleugels dateren uit omstreeks 1760.
Bewoners
Tot 1940 was het kasteel Groeneveld particulier bezit. Huis en landgoed zijn vaak van eigenaar veranderd. Sommige eigenaren voerden ingrijpende veranderingen aan het huis of aan de tuin door.
De rijke geschiedenis komt tot leven op de bel-etage door onder andere de originele behangselschilderingen en het prachtig stucwerk van Van Logteren uit de 18e eeuw. Maar er is ook aandacht voor de na-oorlogse periode, toen Groeneveld een vrijplaats was voor Amsterdamse schrijvers en kunstenaars. Tijdens de laatste verbouwing (2012) is de oorspronkelijke keuken in het souterrain in ere hersteld.
Kasteel Groeneveld is nu in beheer bij Staatsbosbeheer.
Het landgoed rond het kasteel is ongeveer 130 ha en wordt ook beheerd door Staatsbosbeheer. Het park van kasteel Groeneveld werd aangelegd in de Hollandse Barokke stijl, die wordt gekenmerkt door strenge geometrische vormen en imponerende oprijlanen.
Toen in de achttiende en negentiende eeuw de Engelse landschapsstijl opgeld deed, werd het park omgevormd. Waterpartijen, heuvels, slingerende paden en boompartijen werden aangelegd. Vooral na 1830 werd de landschapsstijl in Groeneveld geperfectioneerd. Ook werd er een ijskelder aangelegd. Deze bestaat nog en wordt nu bewoond door grootoorvleermuizen.
Nadat de tuin tientallen jaren was verwaarloosd, werd hij eind 70’er jaren gerestaureerd, waarbij de landschapsstijlen uit de verschillende perioden in tact werden gelaten en samengebracht tot een geheel.
In het kasteel is een van de drie xylotheken van Nederland te zien.
De uitspanning Greenfields, ook wel ’t Huis Groeneveld, is een beschermd rijksmonument aan de Amsterdamsestraatweg 42 in Baarn. Het is een van de oudste panden van Baarn. De uitspanning wordt al in 1614 vermeld onder de naam De Kromme Elleboog. Later wordt het ook De Vier Heemskinderen genoemd. De Amsterdamsestraatweg was in die tijd een onverharde weg tussen Amsterdam en Amersfoort. Tegenover het pand stond een tolhuisje. In 1756 werd de herberg bij kasteel Groeneveld gevoegd en kreeg het ook de naam ervan. De herberg was tegelijk tolhuis en pleisterplaats voor de postkoetsen. In de 19e eeuw was aan de overkant van de Amsterdamsestraatweg een terras. In 1992 werd de naam verengelst in Greenfield’s. Begin 1900 is de huidige Ridderzaal aangebouwd.
